Serebrovasküler Olay (SVO) Nedir?

Serebrovasküler Olay (SVO), beyindeki kan damarlarını etkileyen ani gelişen bir durumu ifade etmektedir. En yaygın olarak inme (felç) ile ilişkilidir ve genellikle beyine giden kan akışının azalması veya tamamen kesilmesi nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Bu durum, beyin hücrelerinin oksijen ve besin eksikliği nedeniyle zarar görmesine veya ölmesine yol açmaktadır.

Serebrovasküler Olayları(SVO) 3 tür olarak sınıflandırmak mümkündür. Bunlar şu şekildedir:

1. İskemik İnme:  En yaygın türdür ve %80-85 oranında görülmektedir. Beyne giden bir damarın tıkanması sonucu oluşmaktadır. En sık Ateroskleroz (damar sertliği), trombüs (pıhtı oluşumu), emboli (başka bir bölgeden pıhtı gelmesi) gibi nedenler sonucu karşımıza çıkmaktadır.
2. Hemorajik İnme Kelime anlamı ‘Kanama’ olarak karşımıza çıkmaktadır. Beyin damarlarından birinin yırtılması ve beyin içine kanama olmasıyla gelişmektedir. En sık Yüksek tansiyon, anevrizma (damar baloncuğu), damar anormallikleri gibi nedenler sonucu karşımıza çıkmaktadır.
3. Geçici İskemik Atak  Mini İnme olarak da bilinen bu tür Beyne giden kan akışının kısa süreli olarak kesilmesiyle oluşmaktadır. Belirtiler birkaç saat içinde düzelir ama gelecekteki büyük bir inmenin habercisi olabilir.

Serebrovasküler Olaylarda görülen belirtiler ve risk faktörleri şu şekildedir:

Serebrovasküler Olaylarda(SVO) Görülen Belirtiler

• Ani gelişen yüz, kol veya bacakta güçsüzlük veya uyuşma
• Konuşma veya anlama güçlüğü
• Görme kaybı veya çift görme
• Şiddetli baş ağrısı (özellikle hemorajik inmede)
• Denge ve koordinasyon kaybı

Serebrovasküler Olaylarda(SVO) Risk Faktörleri

• Hipertansiyon (yüksek tansiyon)
• Diyabet
• Sigara kullanımı
• Obezite ve sağlıksız beslenme
• Yüksek kolesterol
• Kalp hastalıkları (örneğin atriyal fibrilasyon)

Serebrovasküler Olaylarda(SVO)  Tedavi ve Önleme

• İskemik inmede pıhtı eritici ilaçlar (tPA) veya mekanik pıhtı çıkarma işlemi uygulanmaktadır.
• Hemorajik inmede kanamayı durdurmaya yönelik cerrahi müdahale gerekebilmektedir.
• Önlem için tansiyon kontrolü, sağlıklı beslenme, egzersiz ve sigarayı bırakma önemli bir adımdır.

Eğer bir kişide ani gelişen felç belirtileri görülüyorsa, acil müdahale (112’yi aramak gibi) hayati önem taşımaktadır!

Serebrovasküler Olaylarda(SVO) Dil ve Konuşma Terapisinin Rolü

Dil ve Konuşma Terapistleri; SVO geçirmiş bireylerde dil, konuşma, yutma ve bilişsel iletişim becerilerini yeniden kazanmasına yardımcı olmaktadır. Beyin damar hastalıkları sonucunda bu fonksiyonlarda çeşitli derecelerde bozulmalar meydana gelebilmektedir. Bunlara bağlı olarak Dil ve konuşma terapistleri (DKT), bireyin bağımsızlığını artırmak ve yaşam kalitesini yükseltmek için kapsamlı bir rehabilitasyon süreci yürütür.

Dil ve Konuşma Terapistlerinin Serebrovasküler Olaylarda(SVO)  Çalışma Alanları

1. Afazi (Dil Bozukluğu) Terapisi

• Afazi, beynin dil merkezleri zarar gördüğünde ortaya çıkar.
• Belirtileri; kelime bulmada zorluk, konuşma akıcılığında bozulma, anlamada güçlük, okuma ve yazma problemleri şeklindedir.
• Terapide; Kelime hatırlama, cümle kurma, konuşmayı anlama ve yazılı dili geliştirme çalışmaları yapılmaktadır.

2. Dizartri (Motor Konuşma Bozukluğu) Terapisi

• Dizartri, beyin hasarı nedeniyle konuşma kaslarının zayıflaması veya koordinasyonunun bozulmasıdır.
• Belirtileri; konuşmanın anlaşılmaz olması, yavaş veya monoton konuşma, ses şiddetinde değişimler şeklindedir.
• Terapide; kas güçlendirme egzersizleri, solunum ve ses denetimi çalışmaları, konuşma hızını düzenleme teknikleri kullanılmaktadır.

3. Apraksi (Konuşma Hareket Bozukluğu) Terapisi

• Apraksi, beynin konuşma için gerekli kas hareketlerini organize edememesi durumudur.
• Belirtileri; doğru kelimeyi söylemekte zorluk, konuşmanın düzensiz olması, sesleri yanlış sıralama şeklindedir.
• Terapide; motor planlama çalışmaları, tekrar ve ritmik konuşma egzersizleri uygulanmaktadır.

4. Bilişsel-İletişim Bozuklukları Terapisi

• Bilişsel işlevler (dikkat, hafıza, problem çözme) dil ve iletişimi etkileyebilmektedir.
• Belirtileri; konuşmada dağınıklık, mantıksal akış eksikliği, unutkanlık şeklindedir.
• Terapide; hafıza, dikkat, akıl yürütme ve organizasyon becerilerini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

5. Yutma Bozuklukları (Disfaji) Terapisi

• SVO sonrası yutma refleksi zayıflayabilir, bu da beslenme ve boğulma riskini arttırmaktadır.
• Belirtileri; Yutkunmada zorluk, öksürme, yiyecek veya içeceklerin akciğere kaçması (aspirasyon) şeklindedir.
• Terapide; yutma kaslarını güçlendiren egzersizler, diyet düzenlemeleri ve özel yutma teknikleri öğretilmektedir.

Serebrovasküler Olaylarda(SVO)  Dil ve Konuşma Terapisinin Önemi

•  Erken müdahale, iyileşme sürecini hızlandırmaktadır.
•  Bireyselleştirilmiş terapiler, hastanın özel ihtiyaçlarına yönelik planlanır.
•  Aile eğitimi ve desteği, terapinin başarısını arttırmaktadır.

SVO sonrası dil ve konuşma terapisi, hastaların tekrar bağımsız iletişim kurmasını ve günlük yaşamlarını daha rahat sürdürmelerini sağlar.